27 sentyabr 2020-ci ildə
başlanan 44 günlük müharibə zamanı ermənilər Azərbaycana qarşı hərbi əməliyyatları
dayanmadan davam etdirirdilər. Bunun nəticəsində, həmin gün saat 06:00 radələrində
Ermənistan Silahlı Qüvvələri tərəfindən Tərtər rayonunun Qapanlı, Ağdam
rayonunun Çıraqlı və Orta Qərvənd, Füzuli rayonunun Alaxanlı, Şükürbəyli,
Horadiz, Əhmədalılar, Qazaxlar və Mirzənağılı kəndi və Cəbrayıl rayonunun Cocuq
Mərcanlı kəndi  iriçaplı silahlar,
minaatanlar və müxtəlif çaplı artilleriya qurğuları vasitəsilə intensiv atəşə
tutulmuşdur. Nəticədə, çoxlu sayda azərbaycanlı yaralanmış, həlak olanlar olmuş
və mülki infrastruktur obyektlərinə ciddi ziyan dəymişdir.

Ermənilərin hücumlarının
qarşısını almaq üçün əks-hücum əməliyyatı həyata keçirilmişdir. Həmin gün Azərbaycan
Silahlı Qüvvələrinə aid şəxsi heyət və tank bölmələrinin raket-artilleriya
qoşunlarının bölmələri, cəbhə aviasiyası və pilotsuz uçuş aparatlarının dəstəyi
ilə Dağlıq Qarabağ ətrafı təmas xəttinin, əsasən, şimal, şimal-şərq və cənub-şərq
istiqamətində Ermənistan Silahlı Qüvvələrinin ön xətdə və müdafiənin dərinliyində
yerləşən xeyli sayda canlı qüvvəsi, hərbi obyektləri və döyüş texnikası aşkar
edilərək məhv edilmişdir. Aparılmış hərbi əməliyyatlar zamanı  Füzuli rayonunun Qaraxanbəyli, Qərvənd,
Horadiz, Yuxarı Əbdürrəhmanlı, Aşağı Əbdürrəhmanlı, Cəbrayıl rayonunun Böyük Mərcanlı
və Nüzgar kəndləri işğaldan azad edilmişdir.

3 oktyabr tarixində yenidən hərbi
əməliyyat həyata keçirilir. Bu əməliyyat nəticəsində cəbhənin cənub-şərq cəbhəsində
Cəbrayılın Mehdili, Çaxırlı, Aşağı Maralyan, Şəybəy və Quycaq kəndləri,
Füzulinin isə Aşağı Əbdürrəhmanlı kəndi tamamilə işğaldan azad edilir. Bununla
belə, əməliyyatların keçirildiyi ərazilər Azərbaycan ordusunun irəliləməsi ilə
yüksək dağlıq ərazilərə keçməsi və düşmənin Füzulinin təmas xəttində bir neçə
müdafiə xətti qurması Füzuli şəhərinin azad edilməsini yubadırdı. Bütün bunları
nəzərə alaraq, əməliyyatların istiqaməti dəyişdirilir. 9 oktyabrda Azərbaycan
ordusu Xocavənd rayonunun Sor kəndi və Hadrut qəsəbəsini, Cəbrayıl rayonunun
Qışlaq, Qaracallı, Əfəndilər, Süleymanlı, Füzuli rayonunun Yuxarı Güzlək,
Gorazıllı kəndlərini işğaldan tam azad edir. Düşmən ordusu 10 oktyabr tarixində
Hadrut istiqamətindəki Tuğ kəndindən və Cəbrayıl istiqamətindəki Arakul və
Banazur kəndlərindən hücuma keçməyə çalışır. Ancaq Azərbaycan silahlı bölmələrinin
gördüyü tədbirlər nəticəsində düşmən tərəfi 
çoxlu canlı qüvvə və hərbi texnika itirərək geri çəkilir. 14 oktyabrda
Azərbaycan ordusu irəli gedərək Füzuli rayonunun Qaradağlı, Xatınbulaq,
Qarakollu və Xocavənd rayonunun Bulutan, Məlikcanlı, Qırmızıqaya, Dağdöşü,
Tağaser kəndlərini işğaldan azad edir. Növbəti gün ordu irəliləməni davam etdirərək
üç rayon ərazisindən Füzuli şəhərinin şərq istiqamətdə bir neçə kəndi azad
edir. Şəhər uğrunda gedən döyüşlərin son fazasından öncə 16 oktyabr tarixində
Azərbaycan Silahlı Qüvvələri tərəfindən Xocavənd rayonunun Ağbulaq, Axullu və
Xırmancıq kəndlərini işğaldan azad olunur. Şəhərin azad edilməsindən əvvəl
artıq şəhər bir necə istiqamətdə Azərbaycan ordusu tərəfindən mühasirəyə
alınır. Nəhayət, 16 oktyabrdan 17-nə keçən gecə şəhər uğrunda şiddətli döyüş
başlayır. Düşmən xeyli canlı qüvvə və texnika itirərək  ərazini tərk etmək məcburiyyətində qalır.
Bütün bunların nəticəsi olaraq,  Füzuli
rayonunun Qoçəhmədli, Çimən, Musabəyli, Pirəhmədli, Dədəli, İşıqlı, Cuvarlı kəndləri
və Füzuli şəhəri işğaldan tam azad olunur. Eyni zamanda,  Ermənistan ordusunun mühəndis-istehkam rəisi,
polkovnik Aşot Qazaryan məhv edilir.

Füzuli şəhərinin işğaldan azad
olunması Azərbaycan ordusunun gücünü bir daha sübut etdi. Bununla da, digər ərazilərin
yenidən Azərbaycan ərazisinə qatılmasına şərait yaradılmış oldu. 

Füzulinin işğal olunması ilə
dünya növbəti erməni vandalizminin klassik nümunəsinin şahidi olmuşdu. Bu gün
Füzulidən yayılan videokadrlardan da görünür ki, 27 il ərzində düşmən daşı daş
üstündə qoymayıb... Füzulidə Əcəmi memarlıq məktəbinin təsiri ilə inşa olunan
bir sıra memarlıq abidələri var idi. Çox təəssüf ki, tarixi əhəmiyyət daşıyan
bu abidələrimiz ermənilərin vəhşi vandalizminə məruz qalıb, məhv edilib,
yandırılıb. İşğalçı ermənilər bununla Azərbaycana dair tarixi hər vasitə ilə
saxtalaşdırmağa, yaddaşlardan silməyə çalışıblar. Zəbt edilmiş torpaqlarımızın
hər daşının külə döndərilməsi, viran edilməsi erməni vandalizminin daha bir
sübutudur.

İşğal edilən Füzulinin 51 kəndi
və rayon mərkəzi ermənilər tərəfindən viran qoyulmuşdu, 55 min nəfərə yaxın
sakin doğma yurdundan didərgin düşmüşdü.

İndi bütün keçmiş məcburi
köçkünlər kimi füzulilər də Böyük Qayıdışın sevincini yaşayır. Füzulilər əmindirlər
ki, tez bir zamanda viran edilmiş yurd yerləri yenidən qurulacaq və gündən-günə
inkişaf edən, çiçəklənən ölkəmizin bir parçası olan Füzuli gözəl şəhərlər
sırasında yer alacaqdır.

Novruz Tağıyev,

Xocalı rayon sakini